Η πόλη της Ευρώπης με την πιο έντονη πρόσφατη ιστορία, το Βερολίνο έχει ολοφάνερα επηρεάσει τους Γερμανούς κινηματογραφιστές. Και οι δημιουργίες τους, εκτός του ότι συγκινούν και πέτρα, είναι καλύτερος ταξιδιωτικός οδηγός ακόμα κι από τους Rough Guides γι’ αυτήν τη rough around the edges ευρωπαϊκή πόλη.

Όταν λοιπόν πήγα κι εγώ στο Βερολίνο, συνειδητοποίησα ότι ήξερα περισσότερα από όσα νόμιζα γι’ αυτό: είχα ξαναδεί τον ουρανό του, ήξερα πολλά για το τείχος του, γνώριζα τους γρήγορους ρυθμούς του και την άγρια ομορφιά του.

Γιατί είχα δει αυτές τις 5 ταινίες:

Η πτώση (Der Untergang, 2004)

Ένας εκπληκτικός Bruno Ganz στον δύσκολο ρόλο του Hitler, ταμπουρωμένος στο κρυσφύγετό του, στο αγαπημένο του Βερολίνο. Ένα Βερολίνο που βάλλεται και πλήτεται από παντού, με τις συμμαχικές δυνάμεις να το καταστρέφουν ολοσχερώς και να καίνε τα πάντα από ουρανό και ξηρά. Μια ταινία που θυμίζει σε όλους μας τους λόγους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά και μαθαίνει σε όλους μας γιατί το Βερολίνο είναι τόσο διαφορετικό από άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Πρώτον, γιατί ήταν το άνδρο του ναζισμού και η ναζιστική αρχιτεκτονική συμπαθούσε τα μεγάλα, απλά γκρι κουτιά. Και δεύτερον, γιατί πράγματι καταστράφηκε ολοσχερώς εκείνη τη μέρα του θανάτου του Hitler, φέρνοντας τους Γερμανούς στο επίκεντρο του Ψυχρού Πολέμου της Ευρώπης, με την ύψωση του τείχους.

Πριν πας λοιπόν, ετοιμάσου. Ξέχνα τα μπαρόκ και τα ροκοκό. Ξέχνα τους εντυπωσιακούς, παλιούς καθεδρικούς και την Αναγέννηση – έχουν καταστραφεί.
Είσαι στο Βερολίνο – το απλό, τεράστιο, εντυπωσιακό, ενδιαφέρον και άκρως γοητευτικό Βερολίνο.

Τα Φτερά του Έρωτα (Der Ηimmel über Berlin, 1987)

Πάλι ο Bruno Ganz, σε έναν τελείως διαφορετικό ρόλο (εδώ, είναι ένας άγγελος), σε μια από τις πιο ονειρικές ταινίες του παγκόσμιου cinema. Λίγο πριν την πτώση του τείχους, ο Wim Wenders σκηνοθέτησε “Τα Φτερά του Έρωτα” – και πήρε βραβείο στις Κάννες για αυτό. Γυρισμένη σχεδόν αποκλειστικά στο Δυτικό Βερολίνο, η ταινία απεικονίζει την καρτοποσταλική, χειμωνιάτικη και ρομαντική πλευρά της πόλης. Από το Tiergarten και το άγαλμα της Νίκης, στην Potsdamer Platz, οι Άγγελοι της ταινίας που φυλάνε τους Βερολινέζους, πετάνε στα σημεία ενδιαφέροντος που σίγουρα θα είναι στην to-go λίστα σου όσο είσαι εκεί.
Η ταινία όμως έχει και ιστορικό ενδιαφέρον, μιας και οι επαναστατικές αναφορές είναι εκεί: ο Homer που θέλει να γράψει ένα έπος για την… ειρήνη, ο Peter που φτιάχνει μια ταινία για το ναζιστικό παρελθόν της πόλης, αλλά και η ίδια η ιδέα των Αγγέλων, που κάθε πόλη θα ήθελε να την προστατεύουν, πόσο μάλλον το Βερολίνο – δυνατές καλλιτεχνικές προσπάθειες έκφρασης από τον Wenders για τον κόσμο όλο.

Οι ζωές των άλλων (Das Leben der Anderen, 2006)

Με Oscar ξενόγλωσσης ταινίας στο βιογραφικό της, αυτή η ταινία είναι must με το που κλείσεις εισιτήριο. Ένα ταξίδι στην ψυχροπολεμική εποχή της πόλης ξεκινάει με τους τίτλους αρχής, στο μαρτυρικό Ανατολικό Βερολίνο, στην κατασκοπία και τους καταδότες. Μέσα από μια πολύ όμορφη ιστορία, στην ταινία “Οι ζωές των άλλων” θα καταλάβεις γιατί το Βερολίνο δεν έχει διατηρήσει την αυτοκρατορική αίγλη στα κτήρια και το ύφος του, μια αίγλη που π.χ. το Μόναχο έχει ακόμα: γιατί βρέθηκε μεταξύ Ανατολής και Δύσης, στο κέντρο του Ψυχρού Πολέμου που δίχασε τους κατοίκους του, μην έχοντας έτσι την ευκαιρία της μεταπολεμικής ανάπτυξης και της ανοικοδόμησης όπως άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις – έχοντας όμως την ευκαιρία της πολιτισμικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης – άλλωστε, κάθε πόλη με ιστορία εμπνέει τους καλλιτέχνες!

Good bye Lenin! (2003)

Είμαστε ακόμα στο Ανατολικό Βερολίνο, αλλά χωρίς καταδότες και κατασκοπία, και με μόνη συγκίνηση την πτώση του τείχους. Και μια ηλικιωμένη κυρία που λόγω υγείας δεν πρέπει να ταραχτεί, άρα δεν πρέπει να μάθει ότι το τείχος έπεσε!
Το Good bye Lenin! είναι στη λίστα για λόγους ανθρωπιστικούς. Μόλις το 1989, χρονιά που πολλοί θυμόμαστε, αποφασίστηκε η πτώση του τείχους. Μέχρι τότε, αυτή η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα ήταν χωρισμένη στα δύο, σε μια μόνιμη ψυχροπολεμική κατάσταση. Οι ανατολικογερμανοί ήταν αποκλεισμένοι από τους συμπολίτες τους, από τις ανέσεις και τα προϊόντας της Δύσης, και από όλα αυτά που εμείς στην Ελλάδα θεωρούμε δεδομένα. Πριν πας λοιπόν στο Βερολίνο, δες αυτή την πολύ πολύ ευχάριστη ταινία, για να κατανοήσεις καλύτερα τους ανθρώπους που το κατοικούν, τους τρόπους τους, αλλά και την κουλτούρα τους.

Τρέξε, Λόλα, τρέξε (Lola Rennt, 1998)

O Tom Tykwer βάζει τη Franka Potente να τρέχει ασταμάτητα στους δρόμους του Βερολίνου, κάνοντας στον θεατή ένα αρκετά καλό tour στην πόλη – 6 μόλις χρόνια μετά την τελική πτώση του τείχους. Παράλληλα, δείχνει την άγρια πλευρά της, μια πλευρά που δεν άργησα να δω ούτε κι εγώ που επέλεξα για τη διαμονή μου το ανατολικό Βερολίνο. Γιατί μπορεί να είναι η πρωτεύουσα της Γερμανίας, που στο μυαλό μας είναι καθαρή και οργανωμένη, αλλά η πολυπολιτισμικότητα, η πολύ πρόσφατη άσχημη ιστορία και η αστικότητα του Βερολίνου, του προσφέρουν μια κουλτούρα πιο dark, πιο επιθετική και πιο decadent από οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ευρώπης – και αυτή είναι και η γοητεία του!

Έχεις πάει στο Βερολίνο; Ποιες ταινίες θα πρόσθετες στη λίστα;

Το άρθρο μου αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ.
Δες όλα τα άρθρα του αφιερώματός μου για το Περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ, στην κατηγορία “5 ταινίες που πρέπει να δεις πριν πας…”